بلدرچین و کبک حس آموزش و تولید محصولات بلدرچین و کبک
دما، رطوبت، نور و تهویه برای هر سن جوجه کبک
کبک نیز همانند سایر پرندگان به صورت فصلی در شرایط طبیعت قادر به بقاء و تولیدمثل است. ما با فراهم کردن همان شرایط طبیعت در همه فصول و در مقیاس زیاد بهره‌برداری اقتصادی از این پرنده داریم. فراهم کردن شرایط محیطی برای رشد جوجه کبک یکی از هنرهای پرورش‌دهندگان است.
در پرورش جوجه‌های کبک برای داشتن حداکثر رشد و بازدهی اقتصادی تقریباً شرایطی که در دستگاه جوجه‌کشی وجود دارد نیز در بخش پرورش لازم است. چهار عامل محیطی بسیار تأثیرگذار در سنین مختلف بخش پرورش باید مورد توجه قرار گیرند. البته بجای عملیات چرخش تخم در دستگاه در بخش پرورش نیاز به نور است. این چهار عامل عبارت‌اند از:
1-دما
2-رطوبت
3-تهویه
4-نور
1-دمای مناسب برای پرورش جوجه کبک:
جوجه کبک تازه متولدشده وزنی در حدود 18 گرم دارد. به دلیل تکمیل نشدن سیستم تنظیم‌کننده دمای بدن، جوجه کبک به تغییرات دمایی بسیار حساس است. جوجه کبک در روزهای اول پرورش در دمای حتی 25 درجه نیز تا چند ساعت زنده می‌ماند ولی در این دمای پایین به شدت آسیب می‌بیند و جوجه‌های سبک‌تر و حساس‌تر معمولاً در این شرایط تلف می‌شوند.
دمای مناسب روز اول پرورش جوجه کبک حدود36 درجه سانتی‌گراد است. منظور از دمای مناسب، دمایی است که در محل قرار گرفتن جوجه در سالن وجود دارد. خیلی از پرورش‌دهندگان زمانی که در سالن ایستاده‌اند دمای سالن را بررسی می‌کنند. با توجه به اختلاف دمایی که در ارتفاع‌های مختلف از کف سالن وجود دارد در یک ارتفاع مثلاً 170 سانتیمتری اگر دما 37 باشد دمای کف ممکن است34 درجه سانتی‌گراد باشد. بنابراین باید دماسنج و ترموستات‌ها دقیقاً به اندازه قد جوجه(حدود 5-4 سانتیمتری کف سالن) قرار گیرند.
یکی از رفتارهای غریزی جوجه کبک در زمان کاهش دما جمع شدن روی هم است. جوجه با این رفتار سعی می‌کند از اتلاف گرمای بدن جلوگیری کند و با تجمع در کنار هم به گرم شدن یکدیگر کمک می‌کنند. اگر این کاهش دما زیادتر شود و تعداد جوجه‌ها نیز زیاد باشد توده جوجه بزرگ‌تر شده و همه جوجه‌ها تلاش می‌کنند که به عمق توده نفوذ کنند تا گرم تر شوند و در اثر این رفتار جوجه‌هایی که در عمق قرار می‌گیرند بعد از دقایقی با کمبود اکسیژن مواجه شده و در اثر فشار تلف می‌شوند.
تنظیم دما در روزهای اول پرورش بسیار حیاتی است. نوسانات دما حتی در حد یک درجه نیز سبب تلفات سنگین می‌شود. با کاهش دما حتی اگر جوجه تلف نشود از لحاظ فیزیولوژیکی به شدت آسیب می‌بیند که در نهایت سبب کاهش بازدهی در طول پرورش می‌شود.
تنظیم دما در هفته اول بسیار مهم است و باید از وسایل گرمایشی مطمئن و با بازدهی مناسب استفاده نمود. توصیه می‌شود برای روزهای اول پرورش جوجه، حداقل از دو گرما ساز استفاده نمایید تا در صورتی که مشکلی برای یکی از گرما سازها پیش آمد فرصت سرویس گرما ساز وجود داشته باشد. کاهش دما حتی برای چند دقیقه خسارت زیادی وارد می‌کند.
گردش هوا در سالن طوری باید باشد که دمای یکنواخت در کل سالن وجود داشته باشد. یکی از معایب نگهداری جوجه یک‌روزه در طبقات، عدم امکان تنظیم دمای یکسان در طبقات مختلف است. مگر اینکه بتوان با تجهیزات گرمایشی مناسب دمای ایده آل را در هر طبقه ایجاد نمود.
یکی از معیارهای خیلی مهم در تنظیم دمای سالن راحتی جوجه است. منظور از راحتی جوجه وضعیتی است که در آن جوجه، سرحال و پر تحرک در حال مصرف آب و دان و گردش در سالن باشد. اگر جوجه از منبع حرارتی فاصله گرفته و حتی خود را کف سالن پهن کرده است نشانه دمای زیاد سالن است. اگر جوجه خود را به منبع حرارتی نزدیک می‌کند و تلاش برای دور هم جمع شدن وجود دارد نشانه سرمای سالن است.
همزمان با رشد و افزایش تحمل جوجه به کاهش دما، می‌توان دما را کاهش داد این کاهش دما در طول یک هفته در حدود 2درجه سانتی‌گراد است. این کاهش بایستی به مرور و متناسب با تحمل جوجه باشد و از تغییرات ناگهانی دما باید خودداری کرد.
2- رطوبت مناسب برای پرورش جوجه کبک:
تأمین رطوبت مورد نیاز در سالن سبب رشد سریع و سلامت جوجه کبک می‌شود. رطوبت سبب افزایش توان نگهداری حرارت در هوا شده و نوسانات دمایی به آرامی اتفاق می‌افتد. رطوبت مناسب سبب تنفس مناسب پرنده می‌شود.
با توجه به اینکه دمای سالن پرورش جوجه‌های کبک نسبتاً بالا است (به خصوص در روزهای اول رشد) بنابراین رطوبت کم در سالن سبب از دست رفتن سریع آب بدن و در نتیجه کاهش رشد و افزایش تلفات می‌شود. رطوبت زیاد هم سبب خیس شدن بستر و ایجاد مشکلات تنفسی و بیماری‌های گوارشی برای پرنده می‌شود. بنابراین تنظیم رطوبت سالن نیز همانند تأمین دما یکی از موارد مهم در پرورش جوجه کبک محسوب می‌شود.
3-تهویه مناسب برای پرورش جوجه کبک:
یکی از عامل‌های مهم در سالن پرورش جوجه کبک تأمین اکسیژن کافی برای تنفس و دفع گازهای سمی تولیدی حاصل از متابولیسم پرنده است. علی‌رغم اهمیتی که تهویه سالن دارد در اکثر سالن‌هایی که بازدید داشته‌ام به این نکته بسیار مهم توجه نمی‌شود و شاید بیش‌ترین خسارت سالن‌ها هم به دلیل عدم تهویه مناسب باشد.
تهویه سالن سبب در دسترس قرار دادن اکسیژن کافی برای پرنده و خروج گازهای سمی از سالن می‌شود. عدم کارایی سیستم تهویه سالن سبب تجمع گازها در سالن و در نتیجه کاهش متابولیسم طبیعی پرنده، عدم رشد مناسب، مشکلات و بیماری‌های تنفسی، گسترش سریع بیماری‌ها و در نهایت تلفات پرنده می‌شود.
انواع سیستمهای تهویه سالن‌های مرغداری را در پرورش کبک نیز می‌توان استفاده نمود. اما نکته مهم با توجه به وجود گروه‌های سنی مختلف نیاز تهویه‌ای متناسب هر گروه است. نمی‌توان از یک تهویه یکسان برای همه گروه‌ها استفاده نمود. به عنوان مثال جوجه‌های کمتر از یک هفته نسبت به جوجه‌های آماده کشتار، نیاز تهویه‌ای بسیار متفاوتی دارند و از طرفی در صورت وجود ارتباطات محیطی بین بخش‌های مختلف پرورش، علاوه بر انتقال آلودگی سبب اختلالات دمایی نیز می‌شود.
در تهویه سالن بایستی هوای تازه و مناسب از ورودی‌های هوا وارد سالن شده و بعد از پخش در کل سالن (به خصوص در سطحی که پرنده قرار دارد) به همراه گازهای سمی و هوای کهنه از سمت دیگر با کمک فن‌های تهویه خارج شود.
مسیر گردش هوا بایستی طوری باشد که هوا در کل سالن پخش شود. بدین منظور فن‌های تهویه باید در جهت مخالف و دور از ورودی‌های هوا باشند. در برخی از سالن‌هایی که بازدید داشته‌ام متأسفانه فن‌ها در نزدیکی محل ورود هوا قرارگرفته‌اند و همین امر سبب خروج سریع هوا از مسیر نزدیک شده و هوا قبل از اینکه در سالن پخش‌شده و پرنده از آن استفاده نماید از سالن خارج می‌شود.
4-نور مناسب برای پرورش جوجه کبک:
با توجه به اینکه پرورش کبک در سالن انجام می‌شود تنظیم نور نیز به صورت دستی یا خودکار قابل انجام است. در دو هفته اول پرورش معمولاً به صورت 24 ساعته نور وجود دارد. بعد از آن می‌توان هر شب 4-2 ساعت خاموشی داشت و در هفته‌های آخر پرورش این مقدار را می‌توان به 8 ساعت نیز رساند.
نکته مهم در مورد نور سالن، شدت نور است. در صورتی که از نور شدید در سالن استفاده شود عارضه همدیگر خواری در سالن شیوع پیدا می‌کند. شدت نور که بر اساس لوکس محاسبه می‌شود در زمان پرورش 50-20 لوکس باید باشد و شدت نور با رشد پرنده کاهش می‌یابد. هر 20 لوکس برابر 4 وات نور در هر مترمربع است مثلاً از یک لامپ 60 وات رشته‌ای (یا لامپ کم مصرف با نور معادل با لامپ معمولی) برای 15 مترمربع فضا می‌توان استفاده نمود.
منبع: کتاب قبل از خواندن این کتاب کبک پرورش ندهید!
